1. Һаумыһығыҙ! — Здравствуйте! һаумы! — Здравствуй! Сәләм! — Привет! а)f — Һаумыһығыҙ, Азат! — Здравствуйте, Азат! — Һаумыһығыҙ, Айгөл! — Здравствуйте, Айгуль! — һаумыһығыҙ, Дима! — Здравствуйте, Дима! б) — һаумы, Антон! — Здравствуй, Антон! — Һаумы, Гүзәл! — Здравствуй, Гузель! — Һаумы, Әлиә! — Здравствуй, Алия! в) — Сәләм, Тимур! — Привет, Тимур! — Сәләм, Нур! — Привет, Нур! — Сәләм, Оля! — Привет, Оля!
2. Хәйерле иртә! — Доброе утро! Хәйерле көн! — Добрый день! Хәйерле кис! — Добрый вечер! атай — папа, отец әсәй — мама, мать — Хәйерле иртә, Алмас! — Доброе утро, Алмас! — Хәйерле көн, Юлия! — Добрый день, Юлия! — Хәйерле кис, атай! — Добрый вечер, папа!
3. Местоимения: мин — я, һин — ты, ул — он (она, оно). а) Мин — Марат. — Я — Марат. Мин — Алёна. — Я — Алёна. Мин — Әлфиә. — Я — Альфия. б) һин — Александр. — Ты — Александр. Һин — Нәсимә. — Ты — Насима. Һин — Роза. — Ты — Роза. в) Ул — Азамат. — Он — Азамат. Ул — Зөлфиә. — Она — Зульфия. г) Һаумыһығыҙ, мин — Азат! — Здравствуйте, я — Азат! Сәләм, мин — Азат! — Привет, я — Азат!
4. Мин бик шат! — Я очень рад (рада)! Мин дә! — Я тоже! а) — Мин — Илгиз. — Я — Ильгиз. — Мин — Алма. — Я — Алма. — Мин бик шат! — Я очень рад! — Мин дә! — Я тоже! б) — Мин — Кәримә. — Я — Карима. — Мин — Кәрим. — Я — Карим. — Мин бик шат! — Я очень рада! — Мин дә! — Я тоже! в) — Мин — Зилә Моратовна. — Я — Зиля Муратовна. — Мин — Айнур Шәрипов. — Я — Айнур Шарипов. — Мин — Гөлшат Әмирова. — Я — Гульшат Амирова. — Мин — Борис Иванов. — Я — Борис Иванов. — Мин бик шат! — Я очень рада! — Мин дә! — Я тоже! — Мин дә шат! — Я тоже рада! — Мин дә шат, Зилә Моратовна! — Я тоже рад, Зиля Муратовна!
5. был — это, эта, этот, эти Был — Оксана. — Это Оксана. Был — рокер. — Это — рокер. Был — байкер. — Это — байкер. Был — Әхәт. — Это — Ахат. Был — панк. — Это — панк. Был — хакер. — Это — хакер.
6. бар — есть , юҡ — нет, эйе — да Игорь бар. — Игорь есть. Иршат юҡ. — Иршата нет.
7. -мы/-ме — вопросительная частица. а) — Айгөл бармы? — Айгуль есть? — Бар. — Есть. — Денис бармы? — Денис есть? — Бар. — Есть. — Юлай бармы? — Юлай есть? — Юҡ. — Нет. — Салауат бармы? — Салават есть? — Юҡ. — Нет. — Булат бармы? — Булат есть? — Булат юҡ. — Булата нет. б) — Был Рәйләме? — Это Райля? — Рәйлә. — Райля. — Был Рәмиләме? — Это Рамиля? — Рәмилә. — Рамиля. — Был Юрамы? — Это Юра? — Юра. — Юра. в) — Был рокермы? — Это рокер? — Юҡ. — Нет. — Был репермы? — Это репер? — Юҡ. — Нет. — Был Әнисәме? — Это Аниса? — Юҡ. — Нет. г) — Был магазинмы? — Это магазин? — Эйе. — Да. — Был Юлиямы? — Это Юлия? — Эйе. — Да. — Был байкермы? — Это байкер? — Эйе. — Да. д) — Был Рөстәмме? — Это Рустем — Эйе, Рөстәм. — Да, Рустем. — Был почтамы? — Это почта? — Эйе, почта. — Да, почта. — Был рокмы? — Это рок — Эйе, рок. — Да, рок. е) — Был Динәме? — Это Дина — Эйе, был Динә. —Да, это Дина. — Был дискетмы? — Это дискета? — Эйе, был дискет. — Да, это дискета. — Был Әмирме? — Это Амир? — Эйе, был Әмир. — Да, это Амир.
8. Минме? — Я? Һинме? — Ты? Улмы? — Он (она)? а) — Һин Антонмы? — Ты Антон? — Антон. — Антон. — Һин Әсмәме? — Ты Асма? — Әсмә. —Асма — Һин рокермы? — Ты рокер? — Юҡ. — Нет. б) — һин Нурмы? — Ты Нур? — Эйе. — Да. — Һин Элиәме? — Ты Алия? — Эйе, Әлиә. — Да, Алия. — һин Настямы? — Ты Настя? — Эйе, мин — Настя. — Да, я — Настя. в) — Ул байкермы? — Он байкер? — Юҡ. — Нет. — Ул Андреймы? — Он Андрей? — Эйе, Андрей. — Да, Андрей. — Ул хакермы? — Он хакер? — Эйе, ул — хакер. — Да, он — хакер г) — Һин Уралмы? — Ты Урал? — Минме? — Я? — Һин. — Ты. — Эйе, Урал. — Да, Урал. — Был һинме? — Это ты? — Эйе, мин. — Да, я. — Ул Айҙармы? — Это Айдар? — Улмы? — Он? — Ул. — Он. — Эйе, Айҙар. — Да, Айдар. д) — Һин Айсармы? — Ты Айсар? — Юҡ, мин — Айҙар. — Нет, я — Айдар. — һинме Аня? — Ты Аня? — Минме? — Я? — һин! — Ты! — Юҡ, мин — Оля. — Нет, я — Оля. — Ул Димме? — Он Дим? — Улмы? — Он? — Эйе. — Да. — Юҡ, ул — Шамил. — Нет, он — Шамиль.
9. ә — а (союз) а) — Мин — Ринат. Ә был — Рәшит. — Я — Ринат. А это — Рашит. — Мин — Сергей. Ә был — Дарья. — Я — Сергей. А это — Дарья. — Мин — аспирант. Ә был — студент. — Я — аспирант. А это — студент. б) — Мин — Ирек. Был — Сафия. — Я — Ирик. Это — Сафия. Ә һин Гөлназмы? А ты Гульназ? — Гөлназ. — Гульназ. — Мин — Борис. Ә ул — Лена. — Я — Борис. А она — Лена. Һин Денисмы? Ты Денис? — Эйе, мин — Денис. — Да, я — Денис, — Мин — Вадим. Был — Зөһрә. — Я — Вадим. Это — Зухра. Ул — Зарема. Ә һин Артурмы? Она — Зарема. А ты Артур? — Юҡ. Мин — Искәндәр. — Нет. Я — Искандер.
10. түгел - не, нет! а) — Һин Таһирмы? — Ты Тагир? — Түгел. — Нет. — һин студентмы? — Ты студент? — Түгел. — Нет. — Ул Алисамы? — Она Алиса? — Түгел, ул — Алена. — Нет, она — Алена. б) — Был Ғәлиәме? — Это Галия? — Юҡ, Ғәлиә түгел. — Нет, не Галия. — Һин Шәүрәме? — Ты Шаура? — Минме? Түгел! — Я? Нет! — Был институтмы? — Это институт? — Түгел. Был колледж. — Нет. Это колледж. в) — Һин Ришатмы? — Ты Ришат? — Юҡ, Ришат түгел, мин — Рәмис. — Нет, не Ришат, я — Рамис. — Ул Батырмы? — Он Батыр? — Улмы? Юҡ, Батыр түгел. — Он? Нет, не Батыр. — Ул рокермы? — Он рокер? — Юҡ, ул рокер түгел, ул — дайвер. — Нет, он не рокер, он — дайвер.
11. Ғәфү ит! — Извини! Ғәфү итегеҙ! — Извините! Местоимения беҙ — мы, һеҙ — вы, улар — они. а) — Ғәфү ит, һин Әнисәме? — Извини, ты Аниса? — Эйе. — Да — Ғәфү ит, һин Айбулатмы? — Извини, ты Айбулат? — Эйе, Айбулат. — Да, Айбулат. — Ғәфү ит, һин Иванмы? — Извини, ты Иван? — Юҡ. — Нет. — Ғәфү ит, һин Азалиямы? — Извини, ты Азалия? — Түгел. — Нет. — Ғәфү ит, һин дайвермы? — Извини, ты дайвер? — Юҡ, мин — попер. — Нет, я — попер. — Ғәфү итегеҙ, һеҙ Рабиғамы? — Извините, Вы Рабига? — Эйе. — Да. — Ғәфү итегеҙ, һеҙ Тимурмы? — Извините, Вы Тимур? — Юҡ. — Нет. — Ғәфү итегеҙ, һеҙ Фәритме? — Извините, Вы Фарит? — Түгел. — Нет. — Ғәфү итегеҙ, Һеҙ студентмы? — Извините, Вы студент? — Юҡ, студент түгел. — Нет, не студент. — Ғәфү итегеҙ, Һеҙ инженермы? — Извините, Вы инженер? — Эйе, инженер. — Да, инженер.
12. Аффиксы множественного числа -лар/-ләр, -тар/-тәр, -дар/-дәр, -ҙар/-ҙәр. а) директор — директорҙар студент — студенттар Анна — Анналар Айгөл — Айгөлдәр Әсмә — Әсмәләр магазин — магазиндар Әхәт — Әхәттәр Әнүр — Әнүрҙәр б) Беҙ студенттар. — Мы студенты. Һеҙ студенттар. — Вы студенты. Улар студенттар. — Они студенты. Беҙ банкирҙар. — Мы банкиры, һеҙ банкирҙар. — Вы банкиры. Улар банкирҙар. — Они банкиры.
Во
множественном числе употребляются аффиксы: после гласных звуков
--лар/-ләр; после л, м, н,ң,з —дар/-дәр; после глухих согласных
—тар/-тәр после и, й, у, ү, р, ҙ — -ҙар/-ҙәр, в) профессор — профессорҙар газ — аспирант — алма — байкер — аэропорт — атай — Вәсилә — хакер — вокзал — әсәй — мәктәп —
13. а) һау булығыҙ! — До свидания! һау бул! — До свидания! Дословно: һау бул! — Будь здоров! һау булығыҙ! — Будьте здоровы! б) Иҫән булығыҙ! — До свидания! Иҫән бул! — До свидания! Дословно: Иҫән бул! — Будь здоров Иҫән булығыҙ! — Будьте здоровы Һау бул, әсәй! — До свидания, мама! Һау бул, атай! — До свидания, папа! Һау булығыҙ, Алһыу, Раушания! — До свидания, Алсу, Раушания! Иҫән бул, Марс! — До свидания, Марс! Иҫән бул, Юра! — До свидания, Юра! Иҫән бул, Гөлнара! — До свидания, Гульнара! Иҫән булығыҙ, Марс, Юра, Гөлнара! — До свидания, Марс, Юра, Гульнара! в) Хушығыҙ! — Прощайте! Хуш! —Прощай! Хуш, Сережа! — Прощай, Сережа! Хуш, Мария! — Прощай, Мария! Хушығыҙ, студенттар! — Прощайте, студенты!
14. УПРАЖНЕНИЯ Переведите стихотворения. МИН — ҠУЯН. Танышайыҡ, мин — ҡуян, Урман эсендә оям. Бары тик оямда ғына Үҙемде батыр тоям. Г. Юнысова ҺАУМЫ, ЙӘЙ! һаумы, болон, туғайҙар, Сыр-сыу килгән турғайҙар! һаумы, сәскә, күбәләк, Һағындым һеҙҙе һәләк! ...Бейеп, йырлап киләм мин, Түҙә алмайым өндәшмәй, Ҡолас йәйеп киләм мин: Һаумы, һаумы, көләс йәй! С. Әлибай 15. Диалоги а) — Һаумыһығыҙ, студенттар! — Һаумыһығыҙ! — Мин Алма Ғаязовна. — Мин Әлиә Солтанова. — Ә мин Рәшит Абдуллин. — Мин Оля Баикова. — Беҙ Ғәлиә, Ғәлимә Ураҡовалар! — Ә беҙ Әмировтар — Азат, Азамат. — Беҙ бик шат, Алма Ғаязовна! — Мин дә шат! б) — Хәйерле кис, Алһыу! — Иҫәнме, Ирек! — Алһыу, был — Мансур. Мансур, был — Алһыу. — Һаумыһығыҙ,- мин бик шат. — һаумыһығыҙ, мин дә. Һеҙ инженермы? — Юҡ. Мин музыкант. Һеҙ журналисмы? — Түгел, мин врач. в) — Хәйерле иртә, әсәй! — Хәйерле иртә, Тимур! — Хәйерле иртә, Нур! — Хәйерле иртә, әсәй! г) — Сәләм! — Сәләм! — һин Азатмы? — Юҡ, мин Азат түгел. — Ильясмы? — Юҡ. — Әхмәтме? — Түгел. — Ғәфү ит, һин Ирекме? — Юҡ, түгел. Хуш, Айгөл! Мин Илгиз. — Илгиз! Ғәфү ит, Илгиз, һау бул! — Хуш! д) —Һаумыһығыҙ! — Хәйерле көн! — Һеҙ Руслан Булатовичмы? — Эйе, ә һеҙ? — Мин Сара Илһамова. — һеҙ студентмы? — Эйе, студент. — Мин бик шат! — Мин дә!
|